Dit is echter allerminst het geval, en met de aanstaande Omgevingswet wordt de verantwoordelijkheid voor milieugevolgen van met name economische besluiten, alleen nog maar verder richting de gemeentes geschoven.

In het licht van recente rechterlijke uitspraken en toegenomen milieuzorgen, zou je denken dat de centrale overheid regie neemt en erop toe ziet dat de normen gehaald worden.In juli 2019 schreef de Groene Amsterdammer een uitgebreid artikel over het verval van de milieueffectrapportage, m.e.r.. Deze regeling werd in 1987 afgekondigd met als doel de belangen van gezondheid en milieu mee te laten wegen bij het verlenen van vergunningen voor economische activiteiten. Bij ondernemers, zoals boeren en bedrijven, was de regeling matig populair, mede vanwege de extra voorzieningen en de extra motivering waartoe de m.e.r. kon leiden. Met het huidige kabinetsbeleid, geholpen door de economische crisis eind van de jaren 2010 (Balkenende IV), is de m.e.r. definitief in het verdomhoekje geraakt. Door de verantwoordelijkheid voor de m.e.r. bij lagere overheden te leggen, tegelijkertijd met bezuiniging op de capaciteit, worden vergunningen heden ten dage ‘vrijwel blind’ verleend. Economische belangen krijgen ruimschoots voorrang, ook nu van verschillende kanten is vastgesteld dat Nederland niet voldoet aan haar plicht zorg te dragen voor milieu , natuur en gezondheid.

De verwachting is dat met de komst van de nieuwe Omgevingswet in 2021 de m.e.r. verder wordt gemarginaliseerd. De wet beoogt vereenvoudiging van de bestaande m.e.r.-instrumenten, waardoor de m.e.r. meer als instrument kan dienen voor besluitvorming. Inderdaad lijkt het erop dat de m.e.r. zodanig wordt glad gestreken dat ze eigenlijk geen roet meer kan gooien in de vergunningverlening. En inderdaad, op verschillende manieren wordt het kritische karakter, waarmee de m.e.r. een andere dan puur commerciële belangenafweging zou moeten afdwingen, verzwakt. Ten eerste worden door het schrappen van het kennisgevingsvereiste ingeval geen m.e.r. wordt uitgevoerd, en de eis om af te stemmen met andere bestuursorganen, de mogelijkheden voor inspraak en beïnvloeding beperkt. Ten tweede wordt de neiging tot marginale toetsing op milieugevolgen van voorgenomen projecten , toch al ingegeven door gebrek aan kennis en capaciteit op decentraal niveau, gestimuleerd door nadrukkelijk in te zetten op vermindering van de onderzoeklasten. De wens om de MER zo goed mogelijk af te stemmen op de processen van besluitvorming, klinkt alsof er een prioriteit voor de laatste bestaat.

Maar het belangrijkste is misschien wel de praktische afschaffing van de Commissie voor de Milieueffectrapportage. In het begin van dit millennium was deze Commissie assertief en zichtbaar aanwezig in de besluitvorming, maar langzaamaan is daar door voortdurende beperking van invloed en bevoegdheden niet veel meer van over. Het aantal medewerkers, maar ook het aantal adviezen, is inmiddels gehalveerd. De nieuwe Omgevingswet deelt de laatste slag toe: veel nu nog verplichte adviezen worden facultatief. Tel daarbij op dat de adviezen díe aangevraagd worden, geheel voor de rekening van de gemeente of de projectontwikkelaar komen, en je vraagt je af of iemand ooit nog een advies gaat inwinnen. Met alle gevolgen van dien. Expertise en ervaring op dit terrein gaan verloren, en een belangrijk potentieel instrument voor de overheid om te komen tot effectief milieubeleid, verdwijnt.

Het ‘do-it-yourself’ beleid van de centrale overheid, waarbij de gemeenten taken krijgen toebedeeld zonder benodigde steun en middelen, begint zijn wrange vruchten af te werpen met de leefomgeving als slachtoffer. Burgerprotesten, verlies van open ruimte, perverse incentives in de besluitvorming. Het zal maar op je bordje komen in de gemeenteraad, ik geef het je te doen.

-

This blog is in Dutch, because it is a response to Dutch news about typical Dutch laws.